Hằng năm, cứ vào ngày 5 tháng 5 âm lịch, người dân xứ Huế lại tích cực chuẩn bị đón Tết Đoan Ngọ. Đây là ngày con cháu nhớ về tổ tiên ông bà, là dịp những người thân trong gia đình sum vầy ấm áp bên nhau. Ngoài ra còn cầu trời đất mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt và mừng cho sự trong sáng, quang đãng.
Cùng Ẩm thực Huế tìm hiểu về phong tục Tết Đoan Ngọ ở Huế qua bài viết dưới đây nhé!
Tết Đoan Ngọ (hay còn gọi: Tết Đoan Dương, Tết mồng 5) là phong tục gắn với quan niệm về sự tuần hoàn thời tiết của năm. Trong đó, “Đoan” được hiểu là mở đầu, “Ngọ” có nghĩa là giữa trưa hay “Dương” là mặt trời. Đoan Ngọ hay Đoan Dương nghĩa là bắt đầu lúc khí dương đang thịnh nhất trong năm. Bên cạnh đó, dịp lễ này theo dân gian còn gọi là “Tết diệt sâu bọ”. Bởi trong tiết trời giao mùa dịch bệnh dễ phát sinh, nên vào ngày này người ta có tục bắt, tiêu diệt bớt các loài gây hại cho cây trồng trên cánh đồng, cũng như phòng trừ bệnh tật.
Món ăn đặc trưng trong ngày Tết Đoan Ngọ ở Huế
Ở Huế, mâm cúng dâng lên bàn thờ gia tiên vào Tết mồng 5 có nhiều nét khác biệt so với các miền khác. Thịt vịt, chè kê, bánh tráng nướng… là ba món ăn không thể thiếu trong dịp này. Thịt vịt được biến tấu thành nhiều món ngon như: cháo vịt, vịt hon, bún măng vịt và vịt luộc chấm nước mắm gừng. Sự kết hợp của rau sống tươi xanh, khế chua, chuối chát cùng nhiều loại rau thơm khác đem đến món vịt luộc vô cùng hấp dẫn. Trong những ngày lập hạ oi bức (đầu tháng 5 âm lịch), thịt vịt có tính hàn (mát), khi ăn sẽ giúp cân bằng nhiệt, bồi bổ thân thể. Một số cũng giải thích rằng, từ ngày mồng 5 tháng 5 (âm lịch) trở đi, vịt bắt đầu vào mùa, thịt béo ngậy hơn và không còn mùi hôi.
Chè kê cũng là món ăn đặc trưng trong ngày Tết của người dân Huế. Để nấu món chè này khá đơn giản. Kê được lựa chọn là giống kê nếp – loại hạt mẩy tròn, dẻo thơm. Đem tróc sạch vỏ kê, rồi ngâm nước ấm để hạt nở. Sau đó nấu đến khi chín mềm, sền sệt thì thêm đường cát và nước gừng vào sẽ có được những chén chè kê vị ngọt thanh ăn kèm cùng bánh tráng nướng giòn tan.
Cùng với thịt vịt, chè kê thì cơm rượi nếp, bánh tro (hay bánh ú, bánh gio, bánh âm… tên gọi tùy theo từng địa phương) cũng được ưa chuộng trong dịp này. Các loại trái cây theo mùa như: vải, mận, xoài, chôm chôm, dưa hấu… được xem là phương thuốc tiêu trừ mầm bệnh hữu hiệu. Theo ông bà xưa truyền lại rằng, sâu bọ sẽ bị “say” với mùi thơm nồng đặc trưng của gạo nếp lên men, tiếp theo ăn các loại trái cây có vị chua sẽ khiến chúng chết nhanh hơn.
vào dịp Tết Đoan Ngọ
Lưu giữ phong tục truyền thống
Đây là dịp cúng lễ cho một tiết trời mới, được tiến hành vào giờ chính Ngọ. Theo tục lệ lưu truyền đến nay, mọi người sẽ ăn rượu nếp, hoa quả ngay khi thức dậy vào sáng sớm để tiêu diệt sâu bọ. Các loại cây lá hái trong dịp này đều có tác dụng chữa bệnh.Vì thế, đúng 12h trưa lúc dương khí mạnh nhất, người dân thường rủ nhau hái lá cây để có được tinh túy của đất trời đem lại tác dụng chữa bệnh, đặc biệt các bệnh liên quan về da và hệ tiêu hóa. Ngoài ra, một số người cũng tìm mua cành xương rồng bỏ trong nhà để trừ ma quỷ.
Tại một số vùng quê ở Huế, các gia đình thường có nghi thức rửa mặt, nhỏ nước chanh. Dùng vài lát chanh bỏ vào chậu nước sạch, đem phơi dưới nắng, rồi đợi đến giờ Ngọ thì rửa mặt bằng nước này. Kế đến ngẩng khuôn mặt hướng lên trời, cho một vài giọt chanh vào mắt với hi vọng mắt sẽ sáng rõ, khỏe mạnh. Bên cạnh đó, người ta còn tắm nước lá mùi để phòng bệnh tật và tẩy trừ “sâu bọ”.
Tết Đoan Ngọ ở mảnh đất Thần Kinh là nét đẹp văn hóa truyền thống, qua đó thể hiện tình cảm, lòng biết ơn đến gia đình, tổ tiên. Hái lá thuốc mồng 5/5, mâm cỗ cúng gia tiên… là những tập tục lâu đời mà người dân xứ Huế vẫn còn lưu giữ. Tất cả như một lời nhắc nhở về giá trị của các loại cây thảo dược có sẵn quanh ta và góp phần làm đẹp thêm bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam.
Thường xuyên theo dõi Ẩm thực Huế để biết thêm nhiều thông tin hữu ích khác nhé!
Nguồn: http://visithue.vn/Ron-rang-khong-khi-Tet-Doan-Ngo-xu-Hue.html/?pid=MjA0NTJ8Y3NkbGRs0
